Pastrmka kao autohtona vrsta naseljava vode Evroazije i sjeverne Afrike. Rasprostranjena je na području od sjeverne Norveške i sjeveroistočnog dijela Rusije na na sjeveru do planine Atlas u sjevernoj Africi na jugu, i od Islanda na zapadu do Aralskog mora na istoku (Behnke R. J. 1986. A new subgenus and species of trout; Alliott, 1994). Tokom prošlog vijeka pastrmku su naselili u 24 zemlje izvan Evrope, i u to u preostali dio Azije i Afrike, zatimu Australiju, Sjevernu i Južnu Ameriku.
Potočna pastrmka naseljava hladne vode i to obično gornje tokove rijeka umjereno kontinentalne klime, mada se može naći i u ravničarskim rijekama, kao i u jezerima sa čistom i hladnom vodom. Polna razlika je izražena u doba mrijesta: ženke imaju zaobljen trbuh i crven nabubreli polni otvor, dok su mužjaci uskog trbuha i nemaju nabubreli polni otvor, ali se odlikuju veoma razvijenom donjom vilicom u obliku kuke. Mrijesti se krajem jeseni i početkom zime – od novembra do januara. Ženka može u prosjeku da položi 2000 jaja na 1kg tjelesne težine. Ikra se odlaže na kamenitom dnu sa brzim tokom vode. Prečnik jaja je velik i iznosi 4,5 do 5 mm.
Inkubacioni period traje, zavisno od temperature vode od 60 do 90 dana. U prirodnim plodištima mlađ ostaje do početka jeseni, kada naraste do 10 cm dužine. Ona se kasnije seli u dublje i mirnije vode u potrazi za hranom. Polnu zrelost dostiže u 2-3 godini. U prvoj godini jednike narastu 10 14 cm. Ove ribe imaju tzv. „mladalačko ruho“, istaknuto sa desetak crnih vertikalnih mrlja na bokovima tijela. Sa porastom mlaži nestaju ova obilježja. Totalna dužina dvogodišnjih jedinki može dostići 20 do 25 cm, a težina 150 do 200 g. (Jevtić J. 1989. Ribarstvo. Praktikum. Naučna knjiga Beograd). Rastu dosta sporo. U akumulacionom jezeru Lokvara (blizu Delnica), koje pripada dunavskom slivu, ulovljena je 1968. godine potočna pastrmka dužine 124 cm i težine od 25,5 kg, stara 15 ili 16 godina (Pažur, K. 1969. Divovske pastrve u jezeru Lokvare. Ribarstvo Jugoslavije,god XXIV, 2, Zagreb).
Potočna pastrmka se hrani različitim organizmima: ribama, larvama vodenih insekata, ikrom drugih riba, insektima koji lete na površinom vode i padaju na vodu, račićima i drugim beskičmenjacima (Aganović, M. 1979. Salmonidne vrste riba i njihov uzgoj. IKRO „Svijetlost“, Sarajevo).
Postoje tri različita ekološka oblika koje potočna pastrmka razvija u zavisnosti od uslova staništa:
- Salmo trutta forma fario – riječni oblik
- Salmo trutta forma lacustris – jezerski oblik
- Salmo trutta forma trutta – morski oblik
Morski i jezerski oblik predstavljaju migratorne populacije, dok riječni oblik uvijek naseljava riječno stanište u okviru koga može preduzimati manje ili veće migratorne pokrete. Morska forma živi i hrani se u moru i migrira u rijeke na mrijest nakon čega se vraća u more. Jezerska forma naseljava jezera, a na mrijest migrira u rijeke ili u pliće dijelove jezera (Elliott J. M. 1994.Quantitative ecology and the brown trout). Pojedine studije ukazuju da se migratorne i stalne populacije mogu nesmetano ukrštati.
Utvrđeno je da u Evropi postoji 5 linija (filogenetskoh grupa):
1. jadranska linija
2. sredozemna (mediteranska linija) linija
3. dunavska linija
4. atlantska linija
5. marmoratus linija
Karakteristike sredozemne i jadranske linije su veliki broj sitnih crvenih i crnih tačaka koje su nepravilno raspoređene po cijelom tijelu, kao i 4 široka tamna pojasa, koja kao obruč obavijaju tijelo i to jedan u nivou glave, dva u nivou trupa i jedan u nivou repa.
Dunavska linija ima crvene i crne tačke podjednako zastupljene i ravnomjerno raspoređene po cijelom tijelu.
Atlanska linija ima karakterističnu crnu pigmentaciju koja preovladava nad crvenom i načazi se uglavnom na trupnom dijelu neposredno iza glave.
Marmoratus linija (glavatica), ima karakteristične mramorne šare po kojima i dobila ime. Osnovna boja tijela je maslinasto zelena ili braonkasta, a šare se nalaze na leđima i bokovima tijela i nešto su manje od osnovne boje. Pojedini primjerci mogu imati i 4 široka tamna pojasa.
Prema teoriji molekularnog sata, smatra se da su se prije približno 10 miliona godina od zajedničkog pretka razdvojile dvije vrste, losos (Salmo salar) i pastrmka (Salmo trutta).
